Regie: Rob Reiner | 138 minuten | misdaad, drama, thriller | Acteurs: Tom Cruise, Jack Nicholson, Demi Moore, Kevin Bacon, Kiefer Sutherland, Kevin Pollak, James Marshall, J.T. Walsh, Christopher Guest, J.A. Preston, Matt Craven, Wolfgang Bodison, Xander Berkeley, John M. Jackson, Noah Wyle, Cuba Gooding Jr., Lawrence Lowe, Joshua Malina, Oscar Jordan
‘You want the truth? YOU CAN’T HANDLE THE TRUTH!’ Het is slechts één van de spetterende oneliners die Jack Nicholson als de uitermate hooghartige kolonel Nathan R. Jessep de ether in mag slingeren in het rechtbankdrama ‘A Few Good Men’ uit 1992. Nicholson komt alles bij elkaar slechts een minuut of tien in beeld, maar weet in die beperkte speeltijd wél de film compleet naar zich toe te trekken. Dat is natuurlijk een verdienste van de ervaren en charismatische acteur, maar het zegt ook iets over de capaciteiten van de daadwerkelijke hoofdrolspeler, Tom Cruise. Lange tijd is hij als de ambitieuze jonge legeradvocaat Daniel Kaffee maar een verwaande kwast, een onuitstaanbaar ventje die met geen mogelijkheid onze sympathie weet te winnen – terwijl dat wel de bedoeling is. Pas wanneer hij aan het einde van de rit in de rechtbank oog in oog met Nicholson staat, lijkt hij zijn niveau wat op te kunnen krikken. Het is aan deze – met name dankzij good old Jack – memorabele slotscène dat ‘A Few Good Men’ als geheel een stevige voldoende verdient, want helemaal overtuigend is dit drama van regisseur Rob Reiner niet.
Aan het verhaal ligt dat overigens niet. Het scenario werd geschreven door Aaron Sorkin, de man achter de succesvolle televisieserie “The West Wing” en het met Oscars overladen ‘The Social Network’ (2010). Aan de basis lag zijn eigen gelijknamige toneelstuk, waarvan de filmrechten al vóór de première werden opgekocht door Hollywood-producent David Brown. Legeradvocaat Daniel Kaffee (Cruise) krijgt de zaak toegewezen van twee soldaten (Wolfgang Bodison en James Marshall), die terechtstaan voor de moord op hun collega Willy Santiago. De zaak lijkt bij voorbaat al verloren, want er zijn hoge officiers bij de zaak betrokken en de eergevoelens van de betrokken soldaten staan de verdediging in de weg, maar op aangeven van overste JoAnne Galloway (Demi Moore) en luitenant-ter-zee Sam Weinberg (Kevin Pollak) krijgt Kaffee nieuwe inzichten. Met name de rol van de hooggeplaatste kolonel Nathan R. Jessep lijkt discutabel, maar het blijkt niet eenvoudig om diens onaantastbare status te omzeilen. Kaffee moet naarstig op zoek naar stevige bewijzen, anders zou een beschuldiging aan het adres van de hooggeplaatste Jessep hem wel eens zijn kop kunnen kosten.
‘A Few Good Men’ is Hollywood-drama pur sang: een cast vol klinkende namen, een gedegen scenario van een bekwaam schrijver, oerdegelijke regie en het alom uitgebuite thema van de kleine man die het opneemt tegen de gevestigde orde. Geen wonder dat het grote publiek begin jaren negentig massaal voor de bijl ging en dat ‘A Few Good Men’ het al (bijna) twintig jaar uitstekend doet als tv-film. Na al die jaren begint het echter steeds meer op te vallen dat de film wel érg netjes binnen de lijntjes kleurt, waardoor het allemaal erg voorspelbaar wordt. Dat geldt eigenlijk voor alle facetten van dit rechtbankdrama. Het maakt de film oerdegelijk, maar een tikkeltje kleurloos. Pas wanneer Nicholson in beeld komt en hij met zijn venijnige uitspraken en zijn ‘wie-doet-mij-wat’-houding al zijn tegenspelers van het scherm speelt, leeft de film op. Dat Cruise gecast werd voor de rol van ietwat onuitstaanbare, ambitieuze jongeling die moet opboksen tegen de reputatie van zijn vader, is niet verwonderlijk. Hij komt hier redelijk voor de dag, maar alleen als hij tegenover Nicholson staat wordt hij daadwerkelijk geprikkeld. De rol van Moore lijkt er bij de haren bijgesleept. Je zou denken dat er voor een romantisch verhaallijntje een vrouw nodig was, maar die romance blijft verrassend genoeg uit (de enige échte verrassing van deze film). Zij krijgt veel ruimte om te schitteren (wat ze overigens niet doet), maar liever hadden we gezien dat bijrolacteurs Nicholson, Kevin Bacon (als openbaar aanklager) en JT Walsh (als belangrijke getuige) meer in beeld waren gekomen.
Er valt genoeg op dit rechtbankdrama aan te merken. Zijn brave, voorspelbare karakter bijvoorbeeld. En halverwege zakt de film, die met dik 130 minuten best een half uur ingekort had kunnen worden, flink in. Het echte spektakel laat té lang op zich wachten, maar dankzij een vlijmscherp slotakkoord van een meesterlijke Jack Nicholson wordt ‘A Few Good Men’ in de laatste twintig minuten toch naar een hoger niveau getild. Eindconclusie? Rob Reiners rechtbankdrama is vooral oerdegelijk, maar onderhoudend.
Patricia Smagge
Waardering: 3
Bioscooprelease: 14 januari 1993
Blu-ray-release: 19 september 2012
Tags: 3 sterren, drama, filmrecensent | Patricia Smagge, misdaad, regisseur | Rob Reiner, thriller